|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
HISTORIA
ITER COACTUM BATAANENSE HOC MENSE COMMEMORATUR Octoginta anni acti sunt a tempore quo exercitus Iaponicus, altero omnium gentium bello furente quattuorque mensibus post impetus in Portum Margaritarum insulae Havaiensis Oahu factos, in Insulis Philippinis a proelio superior discedens sexaginta quinque prope Philippinorum –ut videtur– et decem quindecimve Americanorum ex Civitatibus Foederatis oriundorum milia ad iter quoddam compulit quod “iter mortis”, imprimis ab eis qui id sunt experti, appellatum est; seu plenius, a plaga Philippinica septentrionali in qua initium habuit, “iter mortis Bataanense” (Tagalice “Martsa ng Kamatayan sa Bataan”, Anglice “Bataan Death March”, Iaponice バター ン死の行進 –Batān Shi no Kōshin–). Quod re vera valde mortiferum atque letale fuit. In provincia Bataan mense Ianuario anni millesimi nongentesimi quadragesimi secundi, postquam Manila (quae “urbs aperta” a duce Americano declarata erat, ne deleretur) in magna insula Luzonia et nonnullae regiones ei propinquae a militibus Iaponicis captae sunt, pugna incepit ad Paeninsulam Bataanensem potiendam, quae paeninsula, cum a septentrionibus Sinum Manilensem clauderet, magni momenti, quod ad rem strategicam attinet, habebatur. Postquam exercitus Iaponiensis superior evasit atque nullum spei lumen mense Aprili incipiente Philippinis et Americanis cum eis pugnantibus appareret, fame et morbis (inter quos febris dengue et malaria) extenuati ii una sese Iaponiensibus dediderunt die nono eiusdem mensis. Cum Iaponienses non possent tam multis captivis hospitium illic praebere, oportuit haud pauca dena milia virorum, et Philippinorum et Americanorum Foederatorum, qui adversus milites Iaponicos modo pugnaverant, ab ima Paeninsula Bataanensi alio transferri, ita ut sitientes et esurientes necnon magis magisque debilitati paucis diebus iter centum quinque fere chiliometrorum facerent. Per San Fernando (quod Sancti Ferdinandi Oppidum vocabimus) enim in provincia Pampanga transeuntes Capas petiverunt, quod oppidum est in Tarlac, provincia ad septentriones Pampangae sita. A Sancti Ferdinandi Oppido usque ad castra carceralia apud Capas posita traminibus vecti iter fecerunt, stipati saltem centeni sicut sardinae in capsellis hermetice sigillatis temperatura aëris quadraginta gradus celsianos excedente in hamaxis ventilatione carentibus quae quadragenos convenienter capere poterant; nonnulli hoc more confecti mortem nimirum obierunt. Ex iter autem et pedibus et via ferrata per Bataan, Pampangam Tarlacque facientibus multa omnino Philippinorum milia diem suum obierunt necnon aliquot Americanorum centena. Principio vero nonnulli captivi satis humane ab hostibus tractati sunt eisque sunt cibus et bacilla nicotiana oblata, sed mox rebus suis passim spoliati varia cruciatus violentiaeque genera experti sunt, dum ob pessimas condiciones hygienicas dysenteria grassabatur. Nam qualiscumque aqua bibebatur, ne siti periretur; immo, crudelissimi ex militibus Iaponicis aquam petentes interficiebant. Paulo post deditionem trecenti quinquaginta quadringentive praefecti succenturionesque Philippinici a Iaponiensibus sunt morte multati; multi alii in deditionis loco et in itinere quocumque praetextu percussi sunt, cruciati per sitim et aestum intertropicum quoque a Iaponiensibus eos etiam ab umbra arcentibus (mensis Aprilis in Philippinis Insulis pro aestivo ac sicco habetur). Debiles qui procedere nequirent occidebantur. Hoc pacto intra duas tresve septimanas primum in itinere et deinde in castris carceralibus decem/viginti milia virorum –nemo scit– perierunt.
Haec gesta, cum certe ad memoriam peculiarem non paucorum hominum pertineant, magni sunt quoque momenti in historia generis humani universa, si verum est –ut a nonnullis rerum gestarum studiosis autumatur– quod diuturnitas pugnae Bataanensis, qua permulti milites Iaponienses erant distenti, Imperium Iaponicum impedivit ne magnam Oceani Pacifici partem primum occuparet in mirabili, rapida, funestaque expansione sua Asiatica atque Oceaniensi. Non solum fortis defendentium repugnatio effecit ut expansio Iaponica retardaretur, sed effectum etiam in animis Iaponiae adversariorum habuit, quodammodo monstrans Iaponiam invincibilem non esse. Qua de causa die nono mensis Aprilis, die sane ipso deditionis Bataanensis, “dies virtutis” (“Araw ng Kagitingan”) in Insulis Philippinis quotannis celebratur.
Hoc mense, Aprili quidem, celebrationes quinti centenarii a religione Christiana in Insulas Philippinas invecta quoque concluduntur, quae Martio anni proximi incohatae sunt, cum quingenti anni exacti tunc essent ab adventu ad eas Magellani nautarumque eius, inter quos Vicetinus quidam, Antonius Pigafetta, qui de expeditione tota diarium scripsit. Quam rem hoc consilio memoro, ut de sententia ab ecclesiasticis Philippinis ad summam harum commemorationum exprimendam electa pauca dicere mihi liceat. Quae haec est: ACCEPIMUS UT DARE POSSEMUS. Quantum ad Philippinas enim attinet (hanc sententiam ad profana extendam) multa praeteritis saeculis eae acceperunt, quamquam non bona tantum, quoad vitae cultum atque artes. Aetate vero nostra, qua fieri potest ut terrae non parvae sed etiam non valde potentes, quales sunt eaedem Insulae, in hoc mundo difficultatibus implicato et –ausim dicere– periculoso propter qualemcumque casuum seriem huc aut illuc tamquam librae lances rerum mundanarum cursum vertere valeant, oportet discant Philippini gubernare non sese solos sed, ut ita dicam, mundi navem quoque, si forte sors mundi in eis sit umquam posita; sicut altero bello pancosmio saeviente –quod supra vidimus– in terra Philippinensi e magni ponderis pugna orbis terrarum futurum fortasse pependit. Scripsit Marcus Flavius Asiaticus
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
