De origine verborum (XIX)

Quom saepius quadam ex voce inquisitio nostra etymologica gignatur, investigatio hodierna de saviis Graecum lexicon melius perspiciet atqui ordine nonnullo apparabit: ut basia enim describerentur, scriptores multis verbis fructi sunt, quorum cum usus factus erit perspicuus, tum per differentiam discindemus.

Primum τὸ φιλεῖν comperitur, quod Graece verum “amare” significare videtur: Grai enim ad “osculari” significandum hanc vocem fructi sunt, quae nunc quoque ad idem ostendendum adhibetur. Apud Homerum tamen verbum minime invenitur pro saviando: ille antiquissimus poeta κυνεῖ, quoniam verum ipso verbo utitur, ut de osculis praeloquatur. Cum ille Telemachus patrem Ulixem primum agnoscit, genitor eum osculatur (Od. XVI, 20-21):

ὣς τότε Τηλέμαχον θεοειδέα δῖος ὑφορβὸς
πάντα κύσεν περιφύς , ὡς ἐκ θανάτοιο φυγόντα .

Demum dei similem Telemachum porcarius divinus (scil. Ulixes)

amplexus toto ex corde saviavit filium, qui mortem effugit.

Pater quidam aut filium aut hostem apud Homeri poemata osculatur, sicut ille Priamus post reditum Hectoris manus Achillis, filii necatoris, basiavit (Il. XXIV, 477-479):

τοὺς δ᾽ ἔλαθ᾽ εἰσελθὼν Πρίαμος μέγας , ἄγχι δ᾽ ἄρα στὰς
χερσὶν Ἀχιλλῆος λάβε γούνατα καὶ κύσε χεῖρας
δεινὰς ἀνδροφόνους , αἵ οἱ πολέας κτάνον υἷας .

Quorum Priamus maximus oblitus est: stans enim

prope Achillem, manibus genua complexus, manus

homicidas osculatur, quae filios multos mactarunt.

Postremo nonnulla verba apud Evangelii locos quoque praeleguntur, quorum summum in enarratione eminet: τὸ καταφιλεῖν enim invenitur, quod ἀπὸ τοῦ κατὰ et τοῦ φιλεῖν partum esse videtur; pravus Iudas Iesum prorsus καταφιλεῖ, ut Dei Christus necetur (Mt XXVI, 49):

Καὶ εὐθέως προσελθὼν τῶι Ἰησοῦ εἶπεν: “Χαῖρε, ῥαββί” καὶ κατεφίλησεν αὐτόν.

Et Iesum extemplo accedens dixit: “Salve, magister!” atque eum osculatus est.

Andreas Latine interpretatus est

Scripsit Didacus et Franciscus Ticinensis

---