Anno MCMLXXIV in Dakar, Senegaliae capite, editum est opus discipulis scholarum destinatum cui index est “Africani latine discunt” quodque praefatione augetur a Leopoldo Sédar Senghor scripta atque hoc titulo praedita: LE LATIN COMME LANGUE VIVANTE (“lingua Latina ut lingua viva”). Fuit praefationis huius scriptor et in re publica versatus vir (quinimmo Senegaliam viginti per annos –a MCMLX usque ad MCMLXXX– praesidens brevi post libertatem a Francogallia adeptam rexit) et litteratus, qui diu, inter alia, in Francogallicarum litterarum studium incubuerit necnon carmina permulta Francogallice panxerit. Maximus fautor is etiam fuit, si non conditor, motus cuiusdam intellectualis doctorum hominum Afrorum vel quoquo modo nigricolorium (etiam in America natorum) qui eo pertinebat, ut nigritudo (“négritude”) gentium saltem origine Africanarum (quae nostris autem temporibus in “Mundo” praesertim “Novo” quoque, ut patet, –id est in orbis terrarum partibus hominibus veteribus Europaeis ac Mediterraneis omnino ignotis– progenies plerumque servorum vivunt) definiretur et proveheretur.
Ii vero qui talem nigritudinis motum dictisque factisque ad statum populorum nigricolorium firmandum foverunt in familiaritatem sane venerant cultus civilis Francogallorum, quorum lingua loquebantur; neque mirum est quod nonnulli ex iis, ut Leopoldus Sédar ipse Senghor, quippe qui radices quoque civilitatis, artium historiaeque Francogalliae, immo totius Europae, explorare voluissent, in studia potissimum Latinitatis atque Graecitatis, velut retrorsum a praesenti ad praeteritum tempus gradientes, inciderint. Inveniebant hoc modo illi nigritudinis vates mundum quendam veterem qui non solum Europam attingebat, sed etiam Africam (patriam Terentii, Apuleii, Tertulliani, Lactantii, Augustini…) et Asiam; humanitatis quoque formas reperiebant gentium Graece ac Latine loquentium, quae Afros nigricolores, quos sine discretione saepe Aethiopas nuncupabant, barbaros sane habebant –etiamsi Aethiopia iam diu artibus atque institutis civilibus exornabatur–, sed non magis quam barbaras “candida atque glaciali cute gentes” vocarent (Plinii Maioris verba refero) quae plagas Europae mediae et borealis incolebant.
Dicendum quidem est hoc loco –ut de lingua hac, qua nunc scribo, potissimum meditemur– saepe in sermone Latino album vel candidum colorem aliquid boni translate significare posse, nigrum, atrum fuscumque vero mali, quod, si de cutium coloribus cogitemus, in nigricolorium hominum detrimentum verti facile potest. Tale aliquid praesidens olim Zimbabuae Robertus Gabriel Mugabe, qui anno proxime praeterito morte est functus, lamentabatur –si vera relata sunt– dicens, inter alia, numquam hominum nigricolorium contemptum finitum iri donec niger color aliquid sinistrum significaret improsperamque fortunam, albus vero pacem. Recreabatur tamen animo idem Robertus Zimbabuensis considerans chartam quoque latrinalem, ad sordidissimum usum adhibitam, albam esse.
Nondum tamen antiquis temporibus, quibus Latinus sermo et Graecus circa Mare Mediterraneum (quod veteres nostrum saepe, vel etiam internum seu intestinum appellabant) vigebant, contemptus ille praecipuus erga homines nigricolores obtinebat; qui contemptus ac despectus (saeculo XIX etiam falsis rationibus scientificis suffultus), postquam America necnon aliae multae terrae longinquae ab Europaeis initio moderni, quod dicitur, aevi inventae sunt, ad excusandam servitutem hominum ex Africa in eas deportatorum, vel ex Afris natorum, ortus est sive saltem est maxime auctus.
Periculum est igitur ne a magna generis humani parte litterae Latinae Romanaeque res adhuc percipiantur quasi ad radicem quandam oppressionis atque iniustitiae pertineant, nisi forte talibus, de quibus supra scripsi, et similibus rebus perpensis, ita proponatur Latinitas gentibus quae sub dominio Europaeorum colonico usque ad recens tempus vixerint ut ingens certe pondus veteris civilis litterariique cultus et Romani et Graeci in totius mundi hodierni formatione intellegatur, sed tali etiam modo ut litterae, artes, instituta quae classica saepe appellamus fons humanitatis cuiusdam fiant quae inserat atque recipiat, potius quam excludat vel repellat, eos qui veluti ad margines traditionis Occidentalis forte versentur aut ad hanc, saepe inviti, tantummodo ex parte informentur.
Ad talem humanitatem ipsi informati qua hominum variarum stirpium animos intellegere facile possimus, fructuosius Latinitatem necnon antiqua nostra cetera sine ulla offensa secureque vulgabimus, non solum inter populos Africanos (ut plures magnifici luculentique linguae Latinae cultores ex Africa –ex Africae quoque parte quae “nigra” dicitur– oriri possint, sicut Ioannes ille Latinus, qui saeculo XVI vixit), sed etiam inter Asiaticos, inter Americanos, inter Oceanienses.