De Cantu XIX “ Infernorum ” ex Divina Comoedia Dantis Alagherii
“Già ci trovavamo alla seguente bolgia,
saliti a metà del ponticello che sovrasta la fossa”. (Inf. VI 7)
«O Simon mago, o miseri seguaci
che le cose di Dio, che di bontate
deon essere spose, e voi rapaci
per oro e per argento avolterate,
or convien che per voi suoni la tromba,
però che ne la terza bolgia state.»
(vv. 1-6)
De Inferis Dantis Alagherii:
“et propterea dicit auctor: quemadmodum a parte superiore dicti lapidis non videbantur nisi pedes et tibie supradicti, ita dicit Alagheri se vidisse in hac parte Inf. quosdam peccatores inclusos in quibusdam lapideis ministeriis, ex quibus pedes et tibie usque ad partem grassam solummodo videbantur”.
(Graziolo de’ Bambaglioli)
“vidi etiam os putei magni, flammas emittentem, et nunc sursum, nunc deorsum descendentem; de quibus audivi Apostolum dicentem: in his incendiis cremantur Symoniaci, qui domum Dei emunt, vel vendunt”.
(Visio Alberici XI) et Simoniacus in Evangelia Homiliae XVII 13- Gregorio Magno)
“per quella ripa che più giace …”
(Inf. XXIII 31, 138)
“Ubi autem alii plangunt cum minibus, idest percutiendo manus, isti cum pedibus se percutiunt et cruciant”.
(Serravalle)
(XXVI – De Inferis Dantis Alagherii)
“Quomodo sola sedet civica plena populo! facta est quasi vidua domina gentium”.
(Geremia)
“pecunia tua tecum sit in perditionem, quotiamo donum Dei existimasti pecunia possideri” (Petri)
“illud Simonis est crimen, si quisquam spirituale vel sibi connectens emat vendatque, remittat. Et sic simonia est studiosa cupiditas et voluntas emendi vel vendendi aliquid spirituale, ut Ecclesiam, que debet conferri et dari in sponsam bonitate clerici, non pecunia”. (Pietro di Dante)
“Simoniacus procurat quod Ecclesia, quae est sponsa Christi, de alio gravida sit quam de sponso, quae de Spiritu Sancto concipere debet. Simonia facit quod ingravidetur de Spiritu maligno; unde facit deum nutrire adulterinos filios et legittimos exheredare”.
(Pietro di Dante)
“Io stava come ‘l frate che confessa
lo perfido assessin, che, poi ch’è fitto,
richiama lui, per che la morte cessa”.
“hic auctor specificat suam magnam attentionem per unam comparationem mirabilem. Ad cuius declarationem debes considerare casum, qui aliquando contingit in mundo, scilicet quod unus pessimus sicarius damnatus per iustitiam temporalem ad plantationem corporis, postquam est positus in fossa cum capit deorsum revocat confessorem suum ut confiteatur sibi aliquid peccatum, et dicat sibi aliquid de novo. Tunc confessor necessario inclinat aurem suam ad terram, et attente auscultat illum. Ita a simili stabat Aligheri hic inclinatus exoectans attente responsionem illius plantati”.
(Benvenuto)
" Allor venimmo in su l’argine quarto; volgemmo e discendemmo a mano stanca
/ là giù nel fondo foracchiato e arto",
…….
“O qual che se’ che ‘l di sù tien di sotto,
anima trista come pal commessa,
comincia’ io a dir: se puoi, fa motto”
(vv. 41-42)
“Et venit unus de septem angelis … et locutus est mecum, dicens: Veni, ostendam tibi damnationem meretricis magnae, quae sedet super aquas multas, cum qua fornicati sunt reges terrae, et inebriati sunt qui inhabitant terram de vino prostitutionis eius. Et abstulit me in spiritu in desertum. Et vidi mulierem sedentem super bestiam coccineam, plenam nominibus blasphemiae, habentem capita septem, et cornua decem … Et in fronte eius nomen scriptum: Misterium: Babylon magna, mater fornicationum, et abominatiorum terrae.”
(Apocalisse Johannis)
Ahi Costantin, …
“Godi, Fiorenza, poi che se’ sì grande,
che per mare e per terra batti l’ali”
“Ahi, Costantin, di quanto mal fu matre,
non la tua conversion, ma quella dote
che da te prese il primo ricco patre!”
“nemini licet ea facere per officium sibi deputatum que sunt contra illud officium …” (Mon.umento III x 5)
“sed Ecclesia omnino indisposta erat ad temporalia recipienda per preceptum prohibitivum expressum ut habemus per Matheum sic: Nolite possidere aurum ...” (ibid, 14).
“patet igitur quod nec Ecclesia recipere per modum possessionis, nec ille conferre per modum alienationis poterat” (ibid.15)
“poterat tamen Imperator in patrocinum Ecclesie patrimonium et alia deputare, inmoto semper superiori dominio, cuius unitas divisionem non patitur. Poterat et vicarius Dei recipere non tanquam possessor, sed tanquam fructuum pro Ecclesia pro Christi pauperibus dispensator: quod apostolos fecisse non ignoratur” (ibid. 16 – 17)
“ … dominus Imperator Costantinus dotabat ecclesiam et, in dotando eam. donavit ei urbem et patriminium ecclesiae Petri”
(Odofredo sec. XIII)
“si ergo alique dignitates per Costantonum essent alienate, ut dicunt, ab Imperio, et cessissent in potestatem Ecclesie, scissa esset tunica inconsutilis, quam scindere ausi non sunt etiam qui Christum verum Deum lancea perforarunt”.
“ergo scindere Imperium Imperatori non licet si ergo alique …”
(Nardi in Dig. I, 12, 1, cit. - op. cit. n 146)
De “pia intentio” Costantinis Dante dicit in Monumento II XII 8:
“ o felicem populum, o Ausoniam te gloriosam, si vel nunquam infirmator ille Imperii tui natus fuisset, vel nunquam sua pia intentio ipsum fefellisset!”
“offerta Forse con intenzion sana e benigna”
(Purg. XXXII 137 sg.)
“licet fur de furto subveniat pauperi, non tamen elimosina decenda est, sed est actio quedam que, si de propria substantia fieret, elimosine formam haberet”.
(Monumento II v. 25)
Scripsit Johannes Teresi
|
|
