De origine verborum (XIV)
πλοῦτος: divitiae, copia, opes, abundantia
Verbum Graecum apud antiquos vere notum est, etsi maxime novis in idiomasin
voces peperit: exempli gratia apud Britannos verbum "plutocracy", quod
Italico sermone "plutocrazia" dicitur, id est potentia ab opulentia parta,
ἀπὸ τοῦ πλούτου et τοῦ κράτους, quod ex opibus ac potentia significatur.
Grai tamen duos verebantur deos, qui eadem voce nominabantur et, etiamsi
non bene comperitur, ab eadem nominali stirpe nuncupabantur: Πλοῦτος et
Πλούτων, quorum alter abundantiae προσοποποιία est, alter infernus est
deus. Quid commune inveniri potest ambobus? Sicut ille Strabo in
Γεωγραφικοῖς (III, 9) exposuit, ille Pluton, qui eodem modo Latine
veneratur, argenti venas desub praebet atque tellurem uberem fovet:
(scil. Ποσειδώνιος) καθόλου δ' ἂν εἶπε (φησίν) ἰδών τις τοὺς τόπους
θησαυροὺς εἶναι φύσεως ἀενάους ἢ ταμιεῖον ἡγεμονίας ἀνέκλειπτον· οὐ γὰρ
πλουσία μόνον ἀλλὰ καὶ ὑπόπλουτος ἦν (φησίν) ἡ χώρα, καὶ παρ' ἐκείνοις ὡς
ἀληθῶς τὸν ὑποχθόνιον τόπον οὐχ ὁ Ἅιδης ἀλλ' ὁ Πλούτων κατοικεῖ. τοιαῦτα
μὲν οὖν ἐν ὡραίῳ σχήματι εἴρηκε περὶ τούτων, ὡς ἂν ἐκ μετάλλου καὶ αὐτὸς
πολλῷ χρώμενος τῷ λόγῳ. τὴν δ' ἐπιμέλειαν φράζων τὴν τῶν μεταλλευόντων
παρατίθησι τὸ τοῦ Φαληρέως, ὅτι φησὶν ἐκεῖνος ἐπὶ τῶν Ἀττικῶν ἀργυρείων,
οὕτω συντόνως ὀρύττειν τοὺς ἀνθρώπους ὡς ἂν προσδοκώντων αὐτὸν ἀνάξειν τὸν
Πλούτωνα.
Omnes locos sicut gazas esse diceret quidam, cum videret natura aeternos,
aut sicut repositorium capacitate infinitum: nam non copia sola aderat
super terram, sed venis quoque dives erat locus; apud incolas re vera
traditur haud ille Hades, sed Pluto huius loci inferos detinere. Quae
optima dispositione exhibuit, quamvis et ille de venis longo sermone frui
studeret. Cum enim curam argentariam describeret, Falereorum sitim
exemplat, quod omnino dixit de Atticis argentariis: celerrime eos exarare,
velut ipsum Ditem in eos dominari.
Andreas Latine interpretatus est
Scripsit Didacus et Franciscus Ticinensis
