DE REBUS FUNEBRIBUS, EXSEQUIIS SEPULCRISQUE PHILIPPINORUM
Quanta qualisque sit apud Philippinos cura mortuorum ex hoc scripto, ut spero, patebit. Non disseram de quibusdam traditionibus quae nonnullis in locis ruralibus aut montanis Insularum Philippinarum adhuc fortasse obtinent, ad quas pertinent, exempli gratia, domesticum vel familiarem recens defunctum oculis obligatis sedentem ad sellamque alligatum iuxta ostium limenque domus per ferme septimanam habere, vel mortuos in arboribus cavatis condere aut sub habitationis culina, vel etiam cadavera in arcis de summa rupe pendentibus servare, quae omnia apud nonnullas tantum gentes rusticas fiunt; sed de rebus potius quae vulgo haberi solent, saltem apud catholicos, ex quibus vero maxima populi Philippinici pars constat, quantum quidem ad cadaverum curam ac conditionem attinet, ad luctus, ad superstitiones mortuarias, vigilias funebres, inferias, busta; quas res mense Novembri ineunte haud facile hic est ‒in iisdem Insulis‒ animo non recolere.
Etenim sunt quaedam funebria, seu (si dici licet) mortuaria, quae ad hanc anni tempestatem potissimum pertinent qua speciatim defunctos commemoramus, quasi Feralia celebrentur et, post ferales dies, pro ferali etiam mense November habeatur totus, sicut antiquitus Februarius dicebatur, cum ille his in insulis Asiaticis orientalibus quodammodo, ex catholicorum piorum sententia, mortuis dedicetur. Aliquot per dies portae sepulcretorum etiam noctu patent, et ante eas multi sunt homines utriusque sexus et cuiusque aetatis candelas floresque, flammifera aliaque ignitabula noctes ac dies vendentes. Ingens populi pars tunc in coemeteria ad defunctos caros honorandos influit; quinimmo, ad ipsa sepulcra saepe prandent viventes aut cenant, ambulant et colloquuntur, quasi non solum vivorum ‒vel propinquorum vel amicorum‒, sed etiam mortuorum familiaritate frui cupiant. .
Et de rebus quae extra tempus hoc ferale Novembre quoque de mortuis ac pro mortuis in Philippinis Insulis agantur nonnihil puto mihi esse dicendum. Conditoria tali modo hic fabricantur ut, vitro interposito, corpus defuncti aspici possit, nisi quidem arca ipsa (quae plerumque albo est colore) omnino claudatur. Permulti haud raro dies, vel etiam aliquot septimanae, ab hora mortis usque ad tumulationis tempus (non tamen apud Mahometanos) praetereunt, hoc quidem proposito, ut iusta mortuo persolvantur ac pro eo preces fundantur, sed potissimum ut propinquis, qui in terris longinquis forte versentur, satis temporis detur ut in locum ubi carus defunctus iacet ad hunc videndum perveniant, donec videri potest. Cadaver saepissime pro necessitate proque re familiari aptis substantiis conditur ut satis bene, sicut decet, usque ad diem sepulturae conservetur. Interim loculus cum cadavere ornate intus iacente aut domi collocatur aut in modico sacello aut, sumptuosius, in conclavi mortuario subfrigidulo, quem circa pervigilia aguntur hominibus frequentia, inter quae non tantum preces Deo effunduntur, sed etiam epulae praebentur, carmina ad quoslibet modos concinuntur lususque proponuntur, qui et aleatorii esse possunt, praesertim in oppidulis atque insulis in quibus viri, et sobrii et ebrii, aleae magis quam alibi passim se dedant atque ad sponsiones faciendas sint proni; quae omnia sane ad maiorem defuncti honorem fiunt. At multi, etiam inter catholicos Philippinos, optant ut corpus suum post mortem cremationi tradatur, etsi cadaverum humanorum crematio ab Ecclesia Catholica multa per saecula est vetita antequam Christifidelibus saeculo XX permitti inciperet, quae permissio tamen solum concedebatur quotienscumque ex necessitate (vel ordinis hygienici vel oeconomici, vel alius generis) cadavera cremarentur, et certe si non ad negandum resurrectionis carnis dogma aut ex animo in religionem Christianam infenso eadem crematio esset electa. Nostris autem temporibus non pauci Philippini cremationem vel sibi vel suis eligunt propter rationes pecuniarias, cum vilior sit quam humatio, praesertim si in sepulcreto privato (et quidem amoeniore), neque in publico, vel corpus vel cineres poni cupiatur. .
Cum tam multa, quamquam succincte, de cura in Insulis Philippinis iuxta traditos ritus pro mortuis agenda dixerimus, recolit animus illa Hugonis Foscolo poetae haud parum vulgata dicta: “Sub umbris cupressorum atque in urnis / consolatis fletu num est minus / mortis somnus durus?”. Mecum ipse quaero an pro nobismetipsis potius vivis quam pro mortuis tot res funebres agamus, cum ad mortuos minime iam illae pertineant: “Quod ad sepulturam pertinet,” ‒respondit tyranno philosophus quidam, ut Seneca ille Minor narrat‒ “o te ineptum, si putas mea interesse supra terram an infra putrescam”. Augustinus autem: “Quod […] divinitus [est] permissum […] ut discerent Christiani, in confitendo Christum, dum contemnunt hanc vitam, multo magis contemnere sepulturam”. Et etiam, ex eodem opere, quod est de cura pro mortuis gerenda: “Proinde ista omnia, id est, curatio funeris, conditio sepulturae, pompa exsequiarum, magis sunt vivorum solacia, quam subsidia mortuorum. Si aliquid prodest impio sepultura pretiosa, oberit pio vilis aut nulla”. Cum tamen de Augustino illo mentio sit hic facta, ut hisce de rebus sane tandem sentiamus ac religiose, neque, de recta via forte declinantes, ea sola consideremus quae ad omnia exsequialia despicienda nos inducant, eiusdem Augustini matrem audiamus Monnicam haud multo ante mortem suam dicentem: “Ponite hoc corpus ubicumque, nihil vos eius cura conturbet. Tantum illud vos rogo, ut ad Domini altare memineritis mei, ubiubi fueritis”.
Scripsit Marcus Flavius Asiaticus
|
