Paulus Gyulai

Cum legerem Horatium

In linguam latinam traduxit Géza Némethy

Emericus Pannonius cuncto gregi salutem dicit.

Mihi valde mirabile videtur, ut nonnulli sodales nostri gregis carmina latina scribunt. Ego nequeo, sed sit mihi venia Vobis quicquid praebere. Hoc carmen scriptum est a Paulo Gyulai, rebus novis Hungaris annorum 1848-49 devictis. In linguam latinam traduxit Géza Némethy. Censeo et carmen originale et translationem pulcherrimam esse, et ingenio nostri gregis maxime convenire.

 

Cum legerem Horatium.

O Romam, Romam, perpessam turpia Romam!
At Flaccus Veneres concinit, ecce, lyra.
Candida num splendent Capitolia lumine prisco?
Non fert indignum libera Roma iugum?
Heu, ubi, avita fides, libertas dulcis ubi nunc?
Mortalis colitur, pro pudor, aede deus!
Ingeniis magnis celebratur fama tyranni:
Interiit populus, sordida turba manet.

An fallor maerens et nil nisi iussa tributa
Persolvit vates Caesaris arma sonans?
Totam cum videas animum uni vendere Romam,
Immunis cur sit, quisque ferit citharam?
Forsan, dum cantat ludosque iocosque poeta,
Immensus lacerat pectora fida dolor
Et secum tacitus : "Bruti nunc urbe superba
Nil praeter Venerem, gaudia, vina licet."

"Caecus amor nostri, metus atque infanda libido,
Quidquid erat sancti, cordibus expulerant.
Nil est iam virtus, nisi verbum, nomen inane;
Somnus libertas, prendere quem nequeas.
Sola regat rebus dubiis prudentia mores,
Discantur monitus, docte Epicure, tui:
Mitte Urbis curam ; fallentis semita vitae
Te beet: aequo animo, quidquid erit, tolera."

"Culmina Soractis, en adspice, nix tegit alta,
Ingere ligna foco, funde Falerna, bibe;
Venturi secreta aevi, fuge quaerere, quae sint,
Serius ocius, heu, pallida mors veniet.
Gaude hodie, dum fata sinunt, tristesque sorores,
Crinibus et nitidis myrtea serta geras,
Nec tu sperne choros, cantum, convivia, amores:
Summa bona haec credas, quae tibi vita dedit."

"Felix, qui didicit vitare negotia longe
Vivere scitque sibi rura paterna colens!
Absint divitiae, paupertas absit acerba:
Tu mediam quaeras, aurea namque, viam.
Saepius excelsos feriunt vaga fulgura montes
Deiecta et vento populus alta ruit:
Omnia tuta virent Tiburni valle reducta,
Arbusta et flores molle sonant zephyro."

"Quos praebent artes, rerum et natura lepores,
Si sapis et calles vivere, id omne tuum est,
Quamque iuvat lenes noctu repetisse susurros
Furtivae Veneris tempore composito!
Dic, utram malis, Pyrrhamne Chloenne tenellam?
Aetas, dum loquimur, livida iam fugiet:
Fructum praesentis tu percipe providus horae,
Venturo metuens credere carpe diem!"

Gaudia tu vitae cantas, divine poeta!
Tristem animum dulci parce movere sono!
Nos quoque sensimus, heu, deflenda clade Philippos,
Nos quoque vidimus, o, cuncta perisse bona.
Tempora nostra tuis componere forte licebit:
Aetas haec nova iam coeperat esse senex,
Vulnera sed torrent, maeremus corde profundo,
Est sanctus nobis semper eritque dolor!

Rebus in adversis discamus vivere fortes!
Carcer, vincula, mors non tibi summa mala!
Devictis pulchrum causa confidere iusta:
Magnis iam coeptis fata viam invenient.
Decisas pennas temptant relevare poetae
Iamque monent segnes iamque iterum astra petent:
Persta atque obdura, noli spem ponere, pectus,
Ex humili luctu surge age, surge anime!

 

Valete.

Die XV mensis Iulii anno MMI.