De capitalismo eiusque beneficiis

Prosperitas, quam genus humanum his novissimis duobus vel tribus saeculis ex systemate capitalistico adeptum est, nunquam antea post hominum memoriam cognita erat; attamen pauci huius systematis doctrinam penitus intellegunt et paucissimi fovent adeo ut ii qui ab eo beneficia accipiunt plerumque vituperant et condemnant. Praeterea in huius systematis meditullio inest libertas, qua homines qui mercantur fruuntur; eligendi autem optandique ad emendum libertas omnibus dat facultatem ut quisque et optimam mercem et pretium quod solvere possit ad libitum seligat. Indeque fit ut fabricatores mercatoresque bona et servitia optimae qualitatis consumptoribus praebere intendunt, quod ni faciant, is, qui optima et minore pretio offerat, reliquos pessima et magni pretii offerentes a mercatu depellat.

Itaque, ut Adamus Smith docuit, macellarius vel pistor non propter eorum munificentiam sed proter ipsorum beneficium nobis cibum praebent; mercamur idcirco non propter nostram necessitatem sed propter alterius utilitatem; nobisque panis non venditur ut famem depellamus sed ut venditor lucrum accipiat. Re autem vera utrumque e commercio congruenter evenit: et mercatori lucrum et consumptori satisfactionem; id tam verum est ut Carolus Marx et Fridericus Engels magni capitalismum fecerint; ab eo plurima quidem beneficia gignuntur, sed hi philosophi abusum quoque et dissimilem fabricatori et operario proventum vituperarunt; burgensium ordo, quem hi burgesiam vocant, constat ex inceptoribus, qui novas res fingunt et progressum impellunt; burgesia, ut hos philosohos denuo citemus, mirabilia grandiora pyramidibus et cathedralibus et Romanis aquaeductis perfecit, nam uno saeculo gignendi potestatem ita amplificavit ut non solum omnes praeteritas aetates superavisset, sed etiam multas machinas et res chemicas ad augendam industriam agrorumque culturam et ad celerandam traminibus pyroscaphisque vecturam saeculo XIX perficeret [1]. Eo tempore plerique homines maxima egestate vitam degebant; insuper eorum vitae breves, etiam brevissimae erant, multique illitterati et famelici morbis afficiebantur, libertate non pauci carebant.

Quam dissimilem hodie mundum habemus! Oeconomicus progressus plerisque favet dum libertatem agendi mercandique servemus neque legibus inconsultis obstemus quin   inceptores et mercatores inter se certando consumptoribus satis faciant, mercaturasque iusto pretio (quod est pretium a mercatu libero depromptum) continenter venales praebeant. Multa quidem imperfecta manent, quae, capitalismo ethice moderato, in meliorem statum paulatim pervenient [2] .

[1] Marx y Engels: El Manifiesto Comunista (Hisp.)

[2] Plura (Hispanice) apud Mauritium (Mauricio) Rojas, Universitatis Lund, in Suetia, professorem: http://www.conducechile.cl/sitio/foro/politica/la-maldicion-del-capitalismo/

Scripsit Paulus Kangiser