De itinere Siculo discipulis instituendis (IV)

Caltagirone et Ragusa Hybla

Post prandium oppidum Caltagirone petimus, spectans in extremam provinciam Catinensem, ad occidentem, cuius nomen primum documento mediaevali XII saeculi comprobatum est cumque a voce Araba ortum sit converti Latine non potest. Pars antiquior in tribus collibus aedificata est in altitudinem DC feremetra patens. Oppidum omnibus notum est arte figulina, ab aetate antiqua et mediaevali adhibita, ut nomine Arabo ostendi videtur (Caltageron id est castrum doliorum). Quod mirum est, aedes, templa, fora, monumenta, singulae architecturae partes quodam modo fictilibus plerumque ornantur.

Cum pervenerimus in imum oppidum, pedibus ascendimus usque ad amplos Hortos Publicos (Villa Comunale) ex more Anglico creatos. Vasa fictilia parva ac magna iter inter arbores iucundius reddunt. Pulcherrimum invenimus in mediis Hortis artis musicae suggestum plane maiolicae laterculis variorum colorum opertum. Postea, pedibus iter nobis per oppidum peragentibus, statua monstratur posita ad honorandum praeclarum civem sacerdotem Aloisium Sturzo, auctorem anno MCMXIX Factionis Popularis Christianae. Via Roma dum pergimus simulacrum recens aenaeum Gualteri, viri illustris aetatis Mediaevalis miramur, qui fortiter pugnavit seditiosus adversus reges Aragonenses. Dignus admiratione prospectus amoenitatum semicirculatus saeculo XVIII exstructus nobis videtur; non longe pontem Sancto Francisco consecratum, maiolica ornatum transimus; longius procedentes, ante domum quae aetate Borbonica carcer fuit, nunc Museaorum civium sedem consistimus.

Dein, parvo hamaxosticho periegetico vecti, commode magnaque laetitia oppidum visitamus. Dum advehimur, non expeditum est omnia monumenta spectare quae ostenduntur a rectrice periegetica. In parte antiquiore quam visitamus aliqua aedificia neglecta videntur: quo modo, discipuli quaerunt, herbae ali possint in parte alta monumentorum? Quod pertinet ad architecti artem, mirificae ac singulares scalae Sanctae Mariae Montis dicatae nobis ostenduntur, laterculis maiolicae qui multos colores habent exornatae nec desunt supra gradus flores et arbusculae. Cum maximi laboris sit scalas ad summum ascendere, discipuli, ex ordine, ut photographice imprimantur, universi in imis gradibus laeti considunt.

Relicta tanta amoenitate, iam multo die, ob iter erratum, ad Ragusam Hyblam pervenimus. Oppidulum in colle rursus aedificatum est post terraemotum anni MDCXCIII ex artis ratione quam vocant barocam. Aegre ob temporis angustias spectamus templum Sancto Josepho dicatum (quam in imagine adposita conspicis) ac pulcherrimum templum cathedrale Sancto Georgio sacrum, exemplaria artis barocae provectae, roseo colore tincta sub solis occasum. Non tamen occasio amittitur praeclaros cannulos gustandi, suavissima Siciliae crustula (cannoli siciliani). Qui constant ex figuris rotundis farinae subactae cum aliis rebus tubulis ex metallo convolutis ac frictis; fartura confici solet caseo ovillo secundario in fiscella presso, mixto saccharo, fructibus in saccharo elixis, minimis partibus pistacii vel aliis rebus ex locorum more. Cannulorum nomen a cannis exoriri putatur quibus quondam formae pastae circulares involvebantur. Uni antiquitate, alteri aetate mediaevali hos creatos esse opinantur. Vespere, ineunte secunda vigilia, Syracusis in deversorio accipimur.

Scripsit Lydia Ariminensis