De Ioannis Baptistae Morgagni opere abhinc CCL annos edito

Anno 1761 prima editio operis ‘De sedibus et causis morborum per anatomen indagatis’ inscripti et a Ioanne Baptista Morgagni paene octogenario compositi in lucem prolata est. Qui vir anno 1682 in urbe Foro Livii (Italice. ‘Forli’) natus erat et, postquam ibi primum studiorum curriculum expleverat, anno 1701 in universitate Bononiensi philosophiae et medicinae laureâ honestatus est.

Omnes viri docti acutum fervidumque Foroliviensis adulescentuli ingenium statim intellexerunt atque Antonius Maria Valsalva (1666-1723), eximius id temporis anatomicus, in tractatu ‘De aure humana’ componendo gratanter consiliis a Morgagno praebitis usus est. Huiusque viri fama adeo crevit postquam annis 1705-1706 duo volumina q. t. ‘Adversaria anatomica’ ediderat, ut sibi a Rei publicae Venetae senatoribus munus medicinae docendae in Patavii universitate concreditum sit.

Qua in urbe totam fere vitam habitavit Morgagnus cum Paula Vergeri, quae uxor duodecim tredecimve peperit liberos (quorum nonnulli parentibus haud supervixere). Dum praeclari medici veluti Thomas Sydenham, Britannus (1624-1689), et Georgius Ernestus Stahl, Germanus (1659-1734), “nullam cadaveris inspectioni utilitatem tribuerunt” (fons: ‘Lexicon de medicinae historia biographicum’, domus editoria: Franco Maria Ricci, Mediolani, a. 1988; tom. III, p. 145), e contrario putabat Morgagnus veras morborum causas maxime in corporis partibus penitus indagatis reperiendas esse. Quare ipse multorum defunctorum corpora secuit itaque quasdam corporis humani partes omnibus anatomicis antea ignotas invenit. Memoratu dignae sunt etiam ‘Epistulae anatomicae duodeviginti’, quas ipse annis 1740-1741 edendas curavit. Summum autem Ioannis Baptistae Morgagni opus est illud supra memoratum, quo septuaginta epistulae de variis morbis deque horum sedibus et causis continentur in quinque libros divisae. Quanam methodo Morgagnus usus sit, ex ipsius verbis elucet hisce: «Dedi operam ne abstrusis et arduis, sed obviis planisque, neque singularibus, sed fere communibus uterer explicandi rationibus, fere, inquam, communibus eo tempore, quo scribere incepi», quae in operis illius praefatione leguntur.

Die 5 Dec. 1771 mortuus est hic anatomiae princeps et pathologiae modernae conditor, quiGraecam ac Latinam linguam adeo callebat, ut hanc omnibus fere in scriptis mirum in modum usurpaverit suis. Cornelium Celsum (‘medicorum Ciceronem’) plerumque imitatus est Morgagnus, qui tamen alios veteres ac recentiores minime neglexit scriptores neque Graecas voces respuit, quin immo eas adhibuit quotiens opportunum sibi videbatur (exempla: potius ‘diarrhoea’ scribebat, quam ‘ventris fluor’ vel 'alvi profluvium'; ‘cataracta’ quam ‘oculorum suffusio’). Eius igitur scribendi genus perspicuum est et emendatum et ornamentis rhetoricis numquam praepeditum. Plerique viri docti (non solum inter medicinae peritos) putant opus ‘De sedibus…’ inscriptum non modo gravioribus adnumerandum esse scriptis, quae Latine ad morborum naturam investigandam explanandamque umquam composita sint, sed etiamnunc lectu vere dignissimum.

Scripsit Victorius Ciarrocchi