IOSAPHAT KVNCEWICZ

Ioannes (postea Iosaphat) Kuncewicz natione quidem Ruthenus, sed civis Polonus, natus est anno fere millesimo quinquagesimo octogesimo (1580) Vladimiriae in urbe regionis nomine Volynia, quae iam ineunte saeculo XIV, rege Casimiro Magno, facta erat pars Regni Poloniae.

Ioanni iam adulescentulo valde cordi fuit unitas Ecclesiae Christi, cuius imaginem perlibenter videbat in inconsutili illa tunica Christi, quam ne milites quidem sub Eius cruce voluerant dividere, sed miserant sortem, cuinam eorum obtingeret tota. Ne imaginari quidem potuit ille iuvenis, qua benevolentia cum eo Dominus ageret, qui utique illo tempore spatium parabat reviviscendae catholicae rei orientali. Quae in Byzantio rupta erat quidem ineunte saeculo XI operâ patriarchae Carullarii, novi Photii (s. IX), sed in occidentali Russia Kiioviensi (Kijów) seu Ruthenia, permanserat usque ad saeculum XIII, imprimis operâ metropolitanorum natione Slavorum, non Graecorum, qui non defuerant.

Re quidem vera tempus erat propitium, quod anno millesimo quingentesimo nonagesimo sexto (1596) episcopi Rutheni – ducibus Michaële Rahosa et Hypatio Pociej – in Re Publica utriusque Nationis, Polonae et Lithuanae, unionem restitutuerunt cum Sede Romana iuxta regulas celebris Concilii Florentini (1439), seu retinentes integros ritus Graecos celebrandos in Cyrillo-Methodiana lingua Slavica, sed etiam usum cantandae Constantinopolitanae professionis fidei (381) sine voce ‘Filioque [procedit Sanctus Spiritus]’, quamquam hanc doctrinam plene agnoscebant.

Ioannes cum Vladimiriâ Vilnam (Wilno) deveniset iuxta desiderium patris, ut illic initiaretur mercaturae exercendae, mox ratus est non fore mercaturam id, quod ab eo quaereret Dominus. Consiliis aliquot sacerdotum Latinorum seu Polonorum confortatus, imprimis sodalium Societatis Iesu, sensit se attrahi ad vitam monasticam. Ergo ingressus est Vilnense monasterium Basilianum sanctae Trinitatis, nomen assumens Iosaphat.

Eius operâ claustrum illud mox factum est fulcrum Unionis fovendae ac roborandae tota in Lithuania, Russia Alba (Białoruś), Volynia, Podolia, sed etiam in Ucraina seu Rei Publicae regione extrema – quemadmodum Hispaniae Extremadura –, quae consistebat tribus tantum districtibus: Kiioviensi, Czernihoviensi (Czernihów), Braclaviensi (Bracław), sed permeabatur saepe crudeli vi cosacorum (nomen est Turcicum) seu fugitivorum vel delinquentium oriundorum e pluribus terris.

Nihil igitur est mirum, quod desiderio metropolitae Velamini Rutski, successoris Hypatii Pociej, factus est Iosaphat abbas illius monasterii celeberrimi, et paulo post archiepiscopus Polociensis (Połock). Tam fuit sincere ardens pro unione simulque humilis et benevolus etiam erga adversarios, ut permulti orientales disiuncti statuerent amplecti Unionem. Quod tamen adeo permovit disiunctos – praesertim postquam Theophanes legatus patriarchae Constantinopolitani clam restituerat in Re Publica Poloniae et Lithuaniae praesules disiunctos, parallelos legitimis episcopis unitis –, ut subdole agentes illum crudeliter occiderent, cum visitaret Graeco-catholicam cathedram Vitebscianam (Witebsk), die duodecimo mensis Novembris anno millesimo sexagesimo vigesimo tertio (12 XI 1623), itaque annos natus quadraginta tres. Eius sanguis tamen effecit, ut mox fere omnes orientales in Re Publica Unionem amplecterentur.

Scripsit fr. Benedictus Huculak, OFM