Ad celebrandum Eugenium Montale...

...post triginta annos a vitae exitu

Triginta anni iam transcurrerunt a vitae discessu Eugenii Montale (n. Genuae, die12 mensis Octobris anno 1896, m. Mediolani die 12 mensis Septembris anno 1981) qui anno 1975 praemio Nobeliano exornatus, summus existimatur ex poetis Italis praeteriti saeculi. Eius primum celeberrimum opus “Sepiarum ossa” (Ossi di seppia) editum est anno 1925 cuius in versibus ostenditur “malum vitae”, sine spe inveniendi, nisi perraro, quiddam bonum et lumina veritatis. In quo libello ars congruentiae rerum cum adfectibus (Italice correlativo oggettivo) adhibita est auctoritate poetae T.S. Eliot. In secundo opere quod inscribitur “Occasiones” (Le occasioni) edito anno 1939, fragmenta vitae praeteritae subducta vanitati omnium rerum interdum recuperantur, sed fluxa, casura ob tempus omnia destruens. Tertii operis inscripti “Tempestas et aliud”(La bufera e altro) editi anno 1956 argumenta praecipua eventus tragici Secundi Belli Mundani exstitisse videntur: femina a poeta dilecta, quam periti litterarum putant fuisse Hebraeam Americae Irmam Brandeis, ut angelus caeli (appellata Clytie vel Iris vel Christophora) comparuit aliquantisper quandam spem salutis afferens, sed vis mali toto orbe praevaluit eo tempore et maerore poetae animus confectus est.

Composuit postea opus cui titulus Latinus est “Satura” (anno 1971) quo simulate societatem hodiernam redactam ad gregem, subiectam instrumentis communicationis socialis reprehendit. Vox “satura” oritur a satura lance, quae, variis fructibus impositis, antiquitus dono diis praebebatur: quo ex more appellatum est opus scaenicum iucundum permixtum choreis, musicae et partibus ab histrionibus recitatis, etiamque litterarum, quo mores risu castigantur: “Satura quidem tota nostra est” (Quint. Institutio oratoria, X, 1, 93). Duplex pars poematum Saturae Montalianae cuius titulus Graece “Xenia I, II” “dona hospiti” significat, dicata est uxori Drusillae Tanzi, quae cognominata benigne “Musca” ob spissas lenticulas , iam anno 1963 occubuerat: ipsa, quamquam oculis non satis prospiciens, sua sapientia et dissimulatione, providere poterat praeter quod apparet, adhortans virum constanter dubitantem ut vitam animose susciperet. Musca (italice Mosca) non est angelus, sed femina prudens percipiens fortasse secreta rerum. Poesis Montaliana adhuc philosophica manet: quod verum est non monstratur; Deus non est, immo aliquo latet, est Aliud occultum, quod numquam attingitur, dum mores populi rerum consumendarum immodici et doctrinae ideologicae praesentis temporis dissimulate deridentur. Similis habitus in operibus posterioribus potest inveniri : “Ephemeris annorum MCMLXXI et MCMLXXII” (Diario del ’71 e del ’72) et “Libellus quadriennii” (Quaderno di quattro anni). Res propositae a poeta huiusce temporis nempe sunt: ille interpretatus est humanitatem sub vitae imagine sine inani ac vana spe.

Ad hunc poetam celebrandum in choliambos novum carmen converti: “Fortasse mane” (Forse un mattino). Quod miraculum de quo tractatur in poemate, sub poetae oculis efficitur? Lectio philosophiae Schopenhauerianae satis constat in versibus, ut etiam scripto soluta oratione “De percontatione commenticia” (Italice “Intervista immaginaria”) probatur: “Mihi videbar vivere sub campana vitrea, atqui sentiebam me proximum esse alicui rei praecipuae: velamen tenue, filum aegre me dividebat ab aliqua re ultima”. Ablato Mayae velo, omnia revelantur quidam dolus quem animo fingimus, mundus falsa species rerum. Homines qui retro non se flectunt simillimi sunt umbram neglegentibus poematis “Noli e nobis quaerere verbum” (Non chiederci la parola).

FORTASSE MANE….

(Forse un mattino, ex “Ossi di seppia”)

Fortasse mane in aere ex vitro incedens

Et me arido flectens retro ecce spectabo

miraculum effici nihilque post terga

vanumque post me idemque ut ebrii captus

terrore. Dein repente supra quoddam album

dolo adsueto tum arbores locabuntur

colles domus sed serius: silens ibo

simul cum iis qui sese non retro flectunt

viris ferens mecum meapte secreta.

Convertens

Scripsit Lydia Ariminensis