De heliotropio, ab Eugenio Montale poëta Italice scripto

In poemate de heliotropio (Portami il girasole, ex opere “Ossi di seppia”) summus Italus poeta Eugenius Montale, usus floris imagine, philosophiae sententiam explicat: lux solis essentia est ad quam res et homines tendunt quadam formae mutatione a corporibus ad colores, musicam, odores usque ad dissolutionem. Apud Ovidium, praeclarum Latinum poetam (Met. IV, vv.237-274), fabula mutationis nymphae Clytiae in heliotropium narratur. Puella, amor ardens et irata Soli qui virginem Leucothoën adamaverat ac violaverat, consuetudinem vulgavit: cognita re, a patre Leucothoë viva saxis obruta est: frustra Sol suis radiis revocare ad vitam puellam conatus est. Cum ab eo nectar divinum sparsum esset super tumulum, exhalavit in odores; inter saxa autem tus crevit. Clythie, repulsa a Sole, amore furens, novem dies humi mansit lacrimas effundens expers cibi et aquae, misera spectans vultum Solis euntis; mutata est demum in heliotropium, servans quamquam mutata suum amorem. “Clizia” Italice nomen fictum est Irmae Brandeis, quae fertur “angelus visitans” posteriorum operum Itali poetae. In poemate “La bufera hitleriana” legimus “Clizia, tu che il non mutato amor mutata serbi”, sed etiam sub titolo “Né quella ch’ a veder lo sol si gira”, qui versus autem a Dante Alighieri, summo Italo poeta Mediaevali scriptus esse putatur. Sine dubio versus Italice prolati opus Ovidianum repetunt. Ov. Met.4, vv. 260-270 “nympharum inpatiens et sub Iove nocte dieque/ sedit humo nuda nudis incompta capillis,/perque novem luces expers undaeque cibique/ rore mero lacrimisque suis ieiunia pavit/ nec se movit humo; tantum spectabat euntis/ ora vultusque suos flectebat ad illum./membra ferunt haesisse solo, partemque coloris /luridus exsangues pallor convertit in herbas;/est in parte rubor violaeque simillimus ora/ flos tegit. Illa suum, quamvis radice tenetur, /vertitur ad Solem mutataque servat amorem.”

Converti in hexametros carmen de heliotropio (Portami il girasole) et ipsum fabulam Ovidianam revocans.

DE HELIOTROPIO

(Portami il girasole, ex“Ossi di seppia”)

Fer florem mihi qui solis se flectit ad orbem

Illum ut transferam ego in meum agrum salsedine adustum

Ostendatque die toto flavi ipsius oris

Caeli caeruleis specularibus anxietatem.

Saepius obscurae res dilucescere tendunt

Dissolvuntur nempe colorum corpora fluxu

In modulos demum mutantur musicae iidem.

Ergo sors ex sortibus est vanescere prima.

Fer tu mi plantam quae nos comitatur eodem

Exoriuntur ubi flavae perluciditates

Et sese exhalans ut odores vita vaporat.

Fer quaeso florem solis mihi luce furentem.

Scripsit Lydia Ariminensis