De luto in insula Iava ex terra effluente
(cf. „In orbe")

Iava est insula dives: multa ibi crescit oryza,
palmas et virides haec habet et cafeam.
Multi illic homines aliti iam pridem habitabant
caeli temperie fertilibusque solis;
montibus inque altis non ardua pascua cernes,
magnis sed surgit planus ager gradibus.
Sed non tam fruges cives hoc tempore quaerunt,
non tam palmarum nux et oryza homini
nunc cordi est, aliae sed opes, quas praebet in illis
terra ubertim oris: pinguis olensque liquor
taeter et aspectu, multo sed carior omni
agrorum fructu. Sacra fames olei (1)
quosdam commovit sperantes lucra merere,
ut cupidi terrae viscera perfoderent.
Non tamen exsiluit lacuna oleum pretiosum,
limus sed multus, fervidus, horribilis.
Claudere iam nequeunt aditum inferni; reprimuntur
nullo caena modo – o Deus omnipotens,
siste, o siste lutum, finem fac, praebe salutem!
Frustra precantur, eheu. Effluit alluvies,
terras mergit, ferventi a fluvio fugiendum est,
aestu ne pereas. Talia in Italia,
ut fertur, loca sunt quondam pulcherrima passa,
monte ex ignovomo saxa liquentia cum
effluxere exstinxeruntque domos hominesque.
Sic Iavae si nunc litora conspicies,
dira horrendaque somnia te spectare putabis:
Agros, prata, vias, omnia mergit atrum
caenum, ex quo surgunt taetri foedique vapores,
vicis vicinis effugiunt homines.
Si tibi parva domus forte est hortusque et amoenus,
multum in quo pomum crescit in arboribus,
arbusta et florescunt gallinaeque vagantur,
prospectansque viam porticus ante domum,
qua ludentem observabas cum coniuge prolem,
aedibus atque intus pulchra tapeta nitent
umbramque et spargunt excluso ardore fenestrae,
nunc haec omnia sunt destituenda tibi.
Nam venit alluvies limi atri, surgit in altum,
submerguntque domum caena replentque viam.
Si revenis posthac ex oppidulo atque palaestra,
quae suscepit vos hospitio profugos,
extrahas ut caeno seu vasula sive catinos,
qualia conspicies? Mortua terra iacet,
sola exstant limo parvarum tecta domorum,
cana et marcida frons decidit arboribus.
Dic, ubi nunc puteus, vico qui praebuit omni
puram semper aquam? Iam latet ille luto.
Conspicitur post vicum mons, qui non fuit ante,
pullusque et vaporans caenaque lenta vomens.
Undique aer foedis impletur odoribus, inque
horas inque dies plure teguntur agri
limo foetenti, plures vici moriuntur.
Terrae, ubi nunc flores, palmae et oryza vigent,
integrae ut alluvie serventur, multa conantur
frustra nunc homines: claudere percupiunt
rimam, quam ante ipsi fecerunt, laeta putantes
effluctura olea; nil tamen efficiunt.
„Non", docti dicunt, „reprimentur; viscere laeso
terrae prorumpent foetida caena diu,
forsan nostrorum in tempus quin usque nepotum.
Nilum quis prohibet, ne maris aequoribus
se immiscere velit?" Nunc ergo et caena ducentur
vicinum in fluvium excipienda mari.
Multos nunc annos limosus defluet amnis
caeruleum in pontum atraque caena feret.
Quae nondum periere, haec integra prata manebunt.
Gaudebunt homines, aeger in Oceano
non, credo, gaudebit piscis, cancer et alga.
O quid non faciet sacra fames olei?

(1) Verg. Aen. 3, 57: „auri sacra fames"

Scripsit Caecilia Koch