De viro in vincula damnato, cui non licuit in carcerem ire
(fabula vera ex periodico „Der Spiegel" excerpta)

Francus erat damnatus, Francum vincla manebant
menses bis ternos; ebrius ante aliquem
nam pugnis mulcaverat. Haec non vincula prima
illi; iracundus namque erat a puero
deditus et temeto. In carcere saepe diuque
iam fuerat. Sed nunc in melius voluit
mores et vitam mutare: „Non opus, iudex,
hinc me abducere vi; mitte domum, precor, et
sponte mea paucos post soles vincla subibo!
Accurare domi omnia sic potero,
quis opus est; mox deinde bona et laudanda voluntas
apparebit; sic forsitan et potero
parte aliqua poenae demum gaudere remissa...?"
Subridens verbis denique leniter his
„Haec posthac", respondet, „France, videbimus", iudex.
„Hinc libero pede nunc, ut petis, ire licet;
mox tibi mittetur scriptum, quo constituetur
illa dies, qua te vincula dura manent."
Laetans Francus abit; mox purgat sedulus aedes,
sarcinulas paucas colligit atque domus
denique adit dominum: „Futuro mense videto,
alterum ut invenias, qui hic habitare velit;
mi domus haec placuit, sed abhinc in carcere vivam."
Poenae solvendae cum venit ipsa dies,
Francus adit custodes: „Adsum; imponite vincla,
iam deducite me; poena luenda mihi!"
Custodes stupefacti, quid faciant, ignorant:
iniciant urbe in vincula cur media
ignoto atque vehant in carcerem eum? Nihil umquam
auditum de illo, nil documenta ferunt.
„Nil nobis tecum est." Iam Francus abire iubetur.
Quid faciat? Primum fortia vina sibi
comparat atque haurit paullumque subebrius inde
custodes alios convenit, alloquitur:
„Ecce adsum Francus, nuper quem in vincula iudex
damnavit menses ter duo; iam capiat
deducatque aliquis me!" „Demonstra documentum!"
„Quod documentum?" „Quid? Scriptane nulla tibi
sunt allata, iubentia duram solvere poenam?"
„Sunt, sed non habeo…" „Quid? Documenta tibi
desunt? Qui ergo te damnatum credere possum?
Haec documenta nisi scriptaque protuleris..."
Ira corripitur Francus: „Non solvere poenam
permittis, quaedam chartula putidula
quod deest? Umbratice, pugnis iam ferieris!
Permulcabo ego vos!" „Ebrie, comprime te!"
Non se comprimit iratusque expellitur inde
in plateam. Raptus moxque furore bibit
plus etiam temeti; denique carcerem ad ipsum
deinde iter ingreditur; ianitor ecce petit
sed documentum. Deest: Non immittitur illuc.
En lapide clamans deinde foresque ferit
atque fenestras iam furiis accensus et ira
terribilis (1). „Placide!" ianitor anxius ait.
Qui tamen esse potest placidus, cum poena luenda,
nullo sed liceat carcerem inire modo?
„Iudicibus promisi in vincla sponte venire,
promissum et faciam! Furcifer, an prohibes?
Francum ne quis censeat infidum!" Metuensque
urbis custodes ianitor inde vocat:
„Ebrius hic aliquis furit et clamat; cohibete
illum, ne damni plus etiam faciat!"
Adveniunt Francum inque suam deducunt sedem,
in cella includunt: „Hic maneas placide!"
Francus nempe manet tranquille; hoc namque volebat.
Carcer eum demum et vincula firma tenent!
Mox bene dormit ibi; sed cum rhododaktylos Eos (2)
surgit, custodes adveniunt: „Liber es!",
recluduntque fores. Captivusque obstupet: „Anne
omnes insani? Ter duo vincla manent
me menses!" „Nihil ad nos; nos includere vino
iam nimis impletos, ira placata donec,
in cella iussi. Tu nunc rediisse videris
ad mentem: Liber es! I modo, quo libet, hinc."
Iam desperat Francus: Vere immittere nullus
carcerem in obscurum velle videtur eum.
Fecit, quod potuit; satis est. Meliora potentes
iam faciant. Abit hinc; tempore postque brevi
ante aedes parvas supplex apparet amicae:
„Permittas rursus, quaeso, habitare mihi
hic tecum!" Permittit amica, praetereuntque
soles ter quini, carceris atque dein
miratur custos: „Venturum nonne ferebant
esse aliquem Francum, ter duo mensibus hic
mansurum, de vi damnatum, sponte suapte
venturum? Sed ubi est? Num fugiens latitat,
ut vitet poenas?" Investigandus in urbe
proscriptus tota mox fugitivus erit.
Quisquis eum conspexerit, is deferre iubetur
iam custodibus, ut praebeat ille manus
vinclis. Interea Franco in mentem venit ipsi
esse sibi officium: Carcerem inire debet!
Rursus adit custodes: „Adsum, imponite vincla,
iam deducite me! Denique nunc potero
poenam solvere?" Nulla mora est: Deprenditur atque
proscriptus dura in vincula deicitur.
Laetatur Francus: Potuit nunc denique poenam
solvere, promissis et stetit ecce datis!
Macte, France, animo! Pervicit fida voluntas.
Finem nunc habet haec fabula iam lepida;
haec Franco si concupis ultima vincla fuisse,
clarum da plausum, candide lector, ei!

(1) Verg. Aen. XII, 946 s. (de Aenea Turnum necante)
(2) ut Homerus diem incipientem inducere amat, e.g. Od. II,1

Scripsit