Annus
2 0 0 9


Victorius scribit:

Inter voluntatem et conscientiam...

Ad symbolam Victorii Ciarrocchi, Itali Pisaurensis, de vita Caesaris Lombroso, eximi medici, anthropologi ac criminologi (datur in parte BIOGRAPHIARUM "Ephemeridis"), respondit lector nomine C.P., sententiam suam aperiens de rebus scientificis moralibusque a Victorio in symbola tactis. Inter auctorem et lectorem commercio epistularum dierum 21-24 Octobris disputatio brevis orta est, quam, ambobus epistularum auctoribus huic rei assentientibus, in actis "Ephemeridis" reddere decrevimus:

C.P.: Responsione ad scriptum, Victori humanissime, tuum, commemoro recentes caerebri observationes comprobare naturam (sc. physicam) sceleris: periculosissimorum reorum caerebris dum ludunt inspectis determinatum est eos esse quasi carentes iudicio morali, multo enim rarius quam cives regulares flagellum culpae sentire. (Ego quidem, secundum regulam, si ad vos scribendi exercitio traditus pecco, ut scribam K pro X, iterumque X pro K, protinus sensum culpae meum experior, titillantibus neuronis quae conscientiam culpae significant; non ita ille multorum delictuum reus, qui "nihil conscientiae" sensisse fatetur postquam deliquisset). Sic fit ut unus e pessimis sicariis dixerit ad cives: "non intellego cur vos tantum strepitum tollatis!". Nam secundum suam ipsius conscientiam, id quod fecerat non erat causa sufficiens ad implendas primas periodicorum paginas... Ceterum culpa et causa puniendi non fit minor propterea quod subiectum non paeniteat. Et causae naturales delicta faciendi, etsi explicatae per medicos, factorum delictuum poenas parum levaturae videntur.

V.C.: Equidem nescio, C.P. optime, utrum sceleris natura physica sit necne. Est enim res tam intricata, ut necessarie distinguendum sit: haud dubie sunt quidam cerebri morbi, e quibus oriuntur scelerati actus. Sed haud minus rariora accidunt scelera, quorum auctores sunt homines plenam habentes intellegendi agendique facultatem neque ullo corporis vitio morbove adficiuntur. (...) Multa autem obscuriora manent, veluti ex. gr. ea, quae cerebrum inter et voluntatem intercedant. Estne voluntas tantum in cerebro ponenda an in alia quoque proprietate, ut ita dicam, quae a cerebro separata sit?

C.P.: Sic, intricata est res, ut nihil addam, nisi hoc, quod si causae delinquendi in caerebro humano et neuronis eius reperiuntur, virtutis quoque et constantiae causae in eodem loculo, etsi alio in lobulo, sedere debent. (...) Voluntatis explicatio mihi non est. Nam ex multis factibilibus modo hoc modo illud facere quisque vult. Noctu iacere volumus, mane surgere. Universos actus voluntas inducere potest. Cur non alia facere possumus nisi quod quisque vult? Adsunt facultates, sed absque voluntate non exercentur. Et voluntas sine consilio praeceps agitur. Et persona sine voluntate non est. Ubi autem caerebri, qui multos loculos in lobulis suis habet, diversae nidificent voluntates, omnino nescio. Sunt vero substantiae nocentes quibus homo tota voluntate privatur, sicut illa "scopolamina" nomine vulgari "burundanga" cuius effectuum unus est, et levissimus, periculosa quaedam voluntatis suspensio per quam homo alieno ductu agitur, ut nummos vel gemmas quas casu gerit non invitus tradat. Praeter cultos incultosque homines, videre licet apud feras quod sine voluntate non agerent agenda feris, nec serva carperet ramos nec lea cervam... et cunctae statim naturae perirent. Sparsa voluntas ubique videtur. Sed haesitarem affirmare voluntatem provenire homini ab externo. Valete.

V.C.: Voluntatem clare definire neque valeo ego. Ipsa utique duplici modo fortasse intellegi potest: A) sensu generalissimo voluntas est id, quo nituntur omnia animantia ut suam ipsorum vitam producant ac firment; B) sensu speciali ad homines pertinente voluntas est deliberatio sive «quae quid cum ratione desiderat» (Ciceronis ‘Tusculanarum disputationum’ L. IV, 6, 12). Sed non omnes philosophi, quod cursim legerim, cum Cicerone consentiunt. Romani ni fallor putabant hominem, qui corpore sano esset praeditus, voluntatis capacem.

C.P.: Non est mirum, si Aurelius Augustinus et Iesus Christus de caerebro nunquam diseruit. Eis enim tempestatibus neque apparatus neque instrumenta erant, quibus corpus humanum commode inspiceretur et exploraretur. Prophetae et poetae solis oculis temptabant occulta mysteria pertingere animae. Itaque non considerabant quidem quod est in caerebro, non in musculo quem vocamus cor, affectuum nostrorum sedes omnium. Idcirco non licet opponere dicta poetarum et prophetarum, oratorum doctorumque medievalium, his hodiernae repertis scientiae. Hodie plerique patientes, ut sanentur, praescriptiones medicorum observare solent, non artificum cantiones. Id autem quod Papa "conscientiam" vocat, est in homine sed non est in ulla corporis humani parte?! Ubi sonat ista conscientiae vox? Si non est in capite, ubi est?

 

Scripsit Victorius Ciarrocchi et C.P.



Retro ad:

Novissima editio
Summum paginae