De Buddismi fundamentis

Budda post illuminationem multa docere coepit pro discipuli cuiusque ingenio id tantum sibi proponens, ut suum quisque aptum iter ad illuminationem eligeret. Idcirco Buddismus hodie plurima varia praecepta docet, ut sua quisque ratione mentem suam usque ad illuminationem excolat. Illud enim maximi momenti est in doctrina Buddistica, ut suam quisque mentem et acta intellegat et dominetur sapientiam increscentem sibi comparans: ergo philosophia Buddistica structuram animi describit, quae cum arte meditationis coniuncta "scientiam mentis Buddisticae" constituit. Totum corpus praeceptorum Buddisticorum in doctrina quattuor veritatum est, scilicet rerum quas ipse Budda expertus erat, quam primmm Budda Sarnathem discipulum suum docuit in gazellarum horto: quod factum ab initio signis commemoratur quae etiam nunc in regionibus Buddisticis admirari possis, e. g. quattuor gazellis recubantibus apud Darmae rotam, quae in horto Jetavatana volvi coepit.

Doloris nobilis veritas

Budda primum plane edocuit dolorem vitae proprium, quo continentur aegritudo senectus miseria mors et reliqua mala. Recte intellegendum est cur Buddismus doloris conscientiam gravem gradum ad animum educandum habeat. Meta enim itineris spiritualis Buddistici haec est, ut liberatio a dolore attingatur. Quae liberatio tamen fieri potest ex uniuscuiusque hominis conatu Buddae rationes observandi, ergo liberatio ab illis tantum attingetur qui fortiter eam cupiunt atque persequuntur; liberationis desiderium illorum est, qui plane conscii sunt condicionis quam deserere cupiunt. Opus est denique suum quemque doloris statum agnoscere neque desperatione deprehendi: suam quisque condicionem sincere perspiciat.

Doloris originis nobilis veritas

Conscio doloris de doloris origine investigandum est. Secundum philosophiam Buddisticam doloris origo ex lege causarum et effectuum intellegitur: factum quodvis et condicio ex actis superioribus pendet. Doctrina originem trahit ex lege hac subtiliter et logice, scientiae naturalis instar. Perspicienti apparet originem dolorum nostrorum in mentis venenis inesse, quorum maximum est ignorantia omnium rerum quae sunt; unde cetera mentis venena originem trahunt sicut odium studium invidia superbia dubium. Ex hoc animi habitu acta scelesta tam corporis quam verbi exoriuntur: furari necare illicite futuere mentiri calumniari contumeliis afficere discordiam excitare. Cum omnia vitae facta ex causis tam fortuitis quam pristinis pendant, si vitam nostram usque ad ortum respicias, necesse est nos vitas ante ortum fuisse confiteri. Buddismus ergo ait hominem unumquemque in circulo perpetuo mortis et ortus (Samsara) compelli, ubi ipse tantum doloris experiatur quantum factis pristinis meritus sit. Quod principium Karma appellatur, id est actio.

Doloris finis nobilis veritas

Si causam dolori unicuique tribuas, secundam nobilem veritatem sequens, ad doloris liberationem appropinquabis. Ibi est ratio itineris spiritualis Buddistici, in doloris causis adeo abducendis ut libertas attingatur.

Doloris liberationis nobilis veritas

Postrema docens Budda methodum liberationis a dolore exposuit: hoc iter, "via media" appellatum, ambo vitat, et felicitatem voluptatibus exquisitam et nimiam continentiam. Iter spirituale Buddisticum discipulum ad corporis linguae animi acta scelesta et mentis venena derelinquenda impellit, ut optima invalescant; iter ex septem gradibus constat qui sunt rectus intellectus, recta mens, rectum verbum, recta facta, rectus habitus, rectus conatus, recta conscientia, recta meditatio. Iam supra dictum est gravissimum esse in scholis Buddisticis "Vehiculi Magni" impulsum generosum ad illuminationem attingendam ceterarum creaturarum commodi causa. Impulsus talis aequo animo, misericordia et amore nititur. Aequus animus visum hominis obliquum corrigit, qui amicos ab inimicis amabiles ab invisis discernere solitus est, docens omnes viventes inter se pares esse, eodem felicitatis desiderio et doloris odio permotos. Omnes ergo auxilio et cura nostra digni sunt. Misericordia est cupiditas liberationis a labore omnium viventium; amor est studium universae felicitatis. Si ipse omnes animantes a laboribus liberare et felicitate donare cupieris et hoc post illuminationem tantum te efficere posse intellexeris, desiderium in animi habebis perfectae illuminationis attingendae omnium beneficium gratia. Ea cupiditas verbo Sanscrito Bodicitta appellata, quod "mens illuminationis" significat, sex virtutibus summis fulcitur et colitur: liberalitate, rectitudine, patientia, conatu, animo intento, prudentia.

Longius et difficilius est singula itineris Buddistici agere, cuius natura - ait eminens Dalais Lama - est quam maxime omnibus viventibus benefacere aut, si pote non est, non nocere.

Scriptum hoc ex inscriptione interretiali www.buddhismo.it in linguam Latinam conversum est.

Scripsit Herimannus Novocomensis