Quamquam hodiernis celeritatis omnino destituta modis atque securitatis, remotissimis etiam temporibus maximae utilitatis fuit rerum nauticarum scientia. Auxilio enim exiguarum ratium initio homines aequor arabant, donec genuinae naves usu venirent. Ut nempe Plinius scripsit "nave primus in Graeciam ex Aegypto Danaus advenit ; antea ratibus navigabatur". Romani in re quidem nautica Graecis longe inferiores , immo navigationis artem satis neglexerunt. ttamen procedente tempore, quidquam in ea, tum pugnandi cum mercandi gratia, alias inter nationes profecerunt, ut medio a.C. saeculo tertio sibi iam constituta esset classis ad maritima proelia capessenda. Eorum igitur navigia pro usu plus minus grandia et loribata, velorum ope vel remorum vel utraque simul ratione per amplissimum mare vehebantur. Naves pro remorum ordinibus dicebantur: icremes, triremes, quadriremes, cet. ; ex usu: bellicae, onerariae, piscatoriae, speculatoriae, tabellariae, cet. ; ex forma vero diversis nominibus veniebant: carabus, celox, corbita, lembus, linter, paro, phaselus, ponto, cet.

Neque vero splendidissima in navigatione et desideratissima emolumenta defuerunt recenti hominis industriae, maria quidem atque montes pollicenti. Saeculo tandem undevicessimo, in hanc rem cum sapientes magna contentione studioque incubuissent, inlustris Robertus Fulton, omnium quidem admirationem excitans, primus ad aquas pyroscapham deduxit. Is enim propositi tenax cum in studio numquam cessasset, rationem adplicandi navigiis tractoriam vaporis virtutem invenit, quo quidem invento facem navigantibus praetulit, ut ad consequentes inventiones intenderent. Nonnullas scilicet navigio rudes adcomodavit antiquarum instar tonsarum, quae vi aquarii vaporis actae, continenter atque ad regulam inmergebantur aquae. Haec vero navium trahendarum ratio citius facilior adhuc evasit ex inventione helicis marinae, quae in terebrae modum aquae se torquens, navibus trahendis commodissime inservit. Ut nunc est, in potentiarum navalibus exstruuntur naves inmanis quidem magnitudinis, quibus omnino vel minima et temporis et spatii intervalla aestimantur. Innumeri fere usus navigiorum atque formae. Quae omnia ad mutuum commercium propriumque orarum praesidium reduci valent. Quod ad lexicum navigantium, verborum insolentia quemlibet defigat, ut illud exhaurire sit profecto undas numerare. Nonnulla tibi, ut meus est mos, communiora verba proponam.

Scripsit