De Varsovia capta.

E Gallia pulso in exsilium rege Carolo X (a. MDCCCXXX), et in Italia et in Polonia fuerunt qui, candide confisi auxilium sibi a Ludovico Philippo, qui in Caroli locum regno successerat, non defuturum, omnia pro patriae libertate pertemptarunt. Quos inter viros memoratu dignus videtur Thomas Salvadori Paleotti, qui anno MDCCLXXVI Firmi honesto satis loco natus est. Postquam laudabili Polonicae nationis incepto, quae Russorum dicionem detrectare contenderat, minime respondit successus - quin etiam a Russis acerbe Polonorum seditio est compressa -, vergente iam anno MDCCCXXXI hoc poematium Firmanus ille vir composuit, qui, cum ineunte anno MDCCCXXXII mortuus esset, supremam his versibus manum imponere non potuit.

DE VARSOVIA CAPTA

Sarmatiae praeceps Libertas fluxit: iniquo
In rutubam detrusa dolo prius, iret ut auro
Venum mox patria, insidiis confecta Gelonis
Quae non posse sua visa est virtute perire.
5 Sic Krucovinski late famosus haberi
Audes, proditionis ita insimulare Zerinckim
Pervigilem, intrepidumque virum purumque nefasti:
teque geris patriae cultorem falsus, ut altam
Dirueres urbem vallis bene, pectoribusque
10 Civium adhuc tantis munitam, animisque Lacaenis.
Omnia matura itane ipse capessere rerum,
Non exorato Tanais data praeda Tyranno
Clara ut gesta, virique forent; longe ultima captos
Arctica perpetuoque gelu, annonaque laborans
15 Fortes plectendos ut inhospita terra teneret;
Usum colligerent patiendi ut caetera pubes,
Exilioque larem stipemque rogaret abacta;
Ut senium triste, et plebecula inutilis armis
Compede detentam (heu contra spem) clamet amanda?
20 Quo loci erant acres, quae Romarine phalanges
Tunc habuere Ducem gnavum te, quove locabas
Castra? Procul summo Ductore iubente remotus
Inde aberas. Aequam commeatus quaerere causam
Finxerat, astutusque locorum in dissita misit
25 Te validum, subeat ne ad moenia propugnator;
Neve tuus coeat coniunctim, neve Ribinskis,
Qui modo Rodigeri cunctator distulit arma,
Ordine stet certo, et miles concurrat in unum.
Agminibus quid enim positis munimina et inter
30 Tantam aciem facerent, se armorum robore possent
Quone iuvare Scythes? Quamvis generosus in armis
Tutus utrinquesecus, vel non deterritus usquam
Quis inter Scyllam versabitur atque Charybdim?
Proelia non equidem ausisset committere miles
35 Cimmerius si caussa metus hunc tanta maneret
Verior, hostiles qui auro diffindere portas
Subrubere et muros adsuevit. Nuper Odessus
Muneribus devicta docet, quod fraude prius quam
Virtute et satius norunt hae vincere turbae.
40 Illaqueare Ducem potuit cum munere Thracum
Ausit purpureus celebrare tropaea Tyrannus,
Est fide qui notus Graeca, Aemonioque triumpho
Aeternum ut pareret Ductori laurus honorem,
Et titulum et memores fastos subscribere iussit.
45 Quid cum Scipiada, domitis cui nome ab Afris,
Est tibi? Nec cineres saevae Carthaginis auro
Turpiter ignavo quandoque fuere repensae.
Utrum exempla sequenda, recens quae protulit aevum,
Reris? At insignes titulos qui ponere multis
50 Non dubitavit, erat, dignis qui ponere posset:
Maior Alexandro, Cyroque, et Caesare, pollens
Virtute insueta, audito mirandaque dictu
Edens. Attonitus miracula tam nova rerum
Orbis terrarum obstupuit. Rex quisquis ubique
55 Ipsius ad nutum incusso terrore vigebat.
Is Mavors fuit; eius equis tamen addere fraena
Est gavisa Themis: valuit quem perdere pondus
Argentique ingens atque auri cuncta trahentis
Protinus ad se, fulmineoque potentius ictu.
60 Naupoleo aequum et ius te decedente peribat.
Tantae molis erat pepigisse Heroa sub Orco!
Cum temere hisce tua et tantis conferre laboras,
Non sordere vides quidquid iactantior audes?
Sat tibi non semel est; iterumque iterumque fatigas
65 Auriculam patientem hominum, et spe nomen honestum
Te lucraturus magno circumspicis aestu.
Denuo Sarmaticus tibi fit qui persicus Heros.
Gloriola infelix! auro tibi sed fore tutum
Atque patens iter utilium provisor amabis,
70 Est in honore diu namque haec sapientia Regum.
Sed decus interea haud gemmis venale neque auro
Forsitan aut pudor, aut redimit mens conscia facti?
Per fas perque nefas regnandi effusa libido
Obnixis animis properat, contendit, et haeret
75 Consiliis, queis fiat ad horrida promptior arma
In populos iustum audentes et poscere leges
Aequas, ut par est, sublataque iura Tyranni,
Qui cives non esse sinit, nullos nisi servos
Usquam homines novit. Qui vult sua sceptra tenere
80 Improbus, uti hac non miror ratione modoque,
Rectius ut miror civem divendere cives
Liberae et invictae devota haec pectora morti.
Auri hoc sacra fames potuit suadere nefandum!
Quos animos amor indiderit, patriaeque cupido
85 Ulciscendae illis, omnino exinde videre est,
Robore quo belli, vel qua virtute tueri
Moenia sint patriae enixi et munimina alacres.
Fulmineis dum tecta globis iaculatur et arces
Vis inimica ruens magno conamine et astu,
90 Pubes pauca quidem numero, sed fortis et acer
Immanem ferroque petitum imitata leonem,
Per medias caedes quem concitat ira cruenta,
Arma ciet, confertque manus, tot millia ad Orcum
Mittit, neve locum virtutis deserit, etsi
95 Nec dux ferret opem, nec fessis succurrere vellet,
Digne animum atrocem sed docta referre Catonis
Inter haec fraude et numero supereminet hostis,
Magnum opus aggressam potis est iam sternere gentem;
Qui primus fidei violator pacta recidit,
100 Insultat diris actus, clmatque rebellem.
Nec caesae fusaeve, e castris quae longius abstant,
Seiunctaeque dedere manus heu copiae ubique,
Aut apud externas gentes posuisse necesse est
Irrita, quae patriam non possint arma tueri;
105 Rem neque enim fas est illis revocare viritim.
Proh facinus! Patriae miserae quicumque superstes
Aut detorta humilis patiatur brachia tergo,
Egregius properet sive exul. Quone locorum
Ibit, ubi vita omni non sit corpus inane?
110 Gallia corrigeret tam lamentabile fatum
Sola, suis siquidem haud foret absona dictis:
Absona sed nimium: nescit, promissaque fallit.

Scripsit Victorius Ciarrocchi